- Program ,,Zdrowe Dziecko ''
- Przedszkole promujące zdrowie
- Harmonogram
- ZESPÓŁ DO SPRAW PROMOCJI ZDROWIA
- Sprawozdanie
- Certyfikat 2 stopnia
- Nadanie Krajowego Certyfikatu
- Czyste powietrze wokół nas
- OGÓLNOPOLSKI PROJEKT „MAŁY MIŚ W ŚWIECIE WIELKIEJ LITERATURY ''
- MAMA - TATA -TABLET
- OGÓLNOPOLSKI PROJEKT ,,MAŁY MIŚ I DZIEŃ BEZPIECZNEGO INTERNETU”
- „PRZYJACIELE ZIPPIEGO” międzynarodowy program promocji zdrowia psychicznego
- PROJEKT ,, TERAPIA RĘKI DLA KAŻDEGO ''
- ZDJĘCIA Z DZIAŁAŃ - PROMUJEMY ZDROWIE
- Certyfikaty
PROGRAM PROMOCJI ZDROWIA
„PRZEDSZKOLE PROMUJĄCE ZDROWIE”
PRZEDSZKOLE NR 5
Im. M. Konopnickiej
Myszków ul. Stalowa 1
Tel: 34/ 313 21 14
Wstęp
Zdrowie dziecka jest podstawowym warunkiem pomyślnego procesu wychowawczego. Dzieciństwo to okres w życiu człowieka, w którym kształtują się jego postawy determinujące aktualne i przyszłe zachowania dotyczące zdrowia. Utrwalone wówczas przyzwyczajenia i nawyki decydują o jego późniejszym stylu życia W tym okresie dziecko potrzebuje ruchu, który jest dla niego naturalną potrzebą fizjologiczną. Chodzi więc o to, aby pielęgnować i podtrzymywać jego naturalne formy, a jednocześnie sterować rozwojem cech motoryki i rozwijać umiejętności ruchowe. Bogacenie wiedzy dziecka o zdrowiu własnym i innych, tworzenie warunków do promowania zdrowego stylu życia, oraz nabywanie umiejętności dbania o zdrowie to podstawa edukacji zdrowotnej dziecka w przedszkolu. Poznanie możliwości własnego organizmu, czynników które mu szkodzą lub pomagają w rozwoju, to również lepsze poznanie otaczającej dziecko rzeczywistości: zasady, metody i techniki, dotyczące propagowania wśród dzieci zdrowia i promowania prozdrowotnych form aktywności, to przede wszystkim prezentacja zdrowego stylu życia przez nauczyciela, który stanowi swoisty wzorzec właściwych zachowań.
CELE OGÓLNE PROGRAMU:
- Budowanie systemu wartości społeczności przedszkolnej opartego na idei Szkół Promujących Zdrowie.
- Kształtowanie indywidualnej i społecznej wartości zdrowia oraz rozwijanie własnych kompetencji dziecka do skutecznego zwiększania potencjału zdrowotnego.
- Tworzenie środowiska opiekuńczo – dydaktyczno - wychowawczego przedszkola opartego na inicjatywach o wymiarze społecznym.
OGÓLNA KONCEPCJA PROGRAMU:
Koncepcja programu opiera się na budowaniu związku między edukacją przedszkolną a promocją zdrowia w całym środowisku przedszkola.
Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem w celu jego poprawy.
Przedszkole promujące zdrowie to miejsce w którym podejmowane są wspólne działania dla poprawy zdrowia i samopoczucia, wszyscy uczą się jak zdrowiej i lepiej żyć oraz zachęcają innych do podobnych działań.
I Przedszkole Promujące Zdrowie posiada wyraźnie określone i akceptowane przez nauczycieli i rodziców cele tożsame z Koncepcja pracy przedszkola.
TREŚCI/ ZADANIA
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW – METODY
EFEKTY
Koncepcja i zasady tworzenia Przedszkola Promującego Zdrowie są rozpowszechnione i znane przez całą społeczność przedszkola.
Przekazywanie informacji o koncepcji PPZ radzie pedagogicznej, ogółowi rodziców, radzie rodziców, pracownikom przedszkola oraz dzieciom.
Udostępnianie publikacji związanych z promocją zdrowia i edukacją zdrowotną oraz uzupełnianie biblioteczki o nowe pozycje.
Organizacja zajęć dla nauczycieli pogłębiających wiedzę i umiejętności w zakresie promocji zdrowia.
Organizacja zajęć dla pracowników nie będących nauczycielami pogłębiających ich wiedzę i umiejętności dotyczące tego, jak dbać o zdrowie.
Organizacja zajęć dla rodziców, rozwijających wiedzę i umiejętności dotyczące dbałości o zdrowie.
Założenie i uaktualnianie zakładki na stronie internetowej przedszkola– Przedszkole Promujące Zdrowie, uzupełnianej o aktualne wydarzenia.
Edukacja przedszkolna zapewnienia lepsze szanse edukacyjne;
społeczność przedszkola zna, rozumie i popiera konieczność promocji zdrowia w holistycznym ujęciu;
Idea szkół promujących zdrowie jest rozpowszechniona na terenie miasta;
Członkowie społeczności przedszkolnej akceptują koncepcję Przedszkola Promującego Zdrowie jej treści są zrozumiałe i czytelne.
Rozpowszechnianie podstawowych cech Przedszkoli Promujących Zdrowie w społeczności przedszkolnej
Budowanie świadomość społeczności przedszkolnej dotyczącej roli zdrowia w ujęciu holistycznym, czynników warunkujących zdrowie oraz roli koncepcji szkół promujących zdrowie w kontekście osobistej odpowiedzialności za zdrowie swoje, innych ludzi oraz tworzonego środowiska sprzyjającego zdrowiu.
umiejętność wypowiadania się w różnych technikach, przy użyciu elementarnych środków wyrazu;
Rozwój umiejętności społecznych, tworzących poprawne relacje w całym środowisku przedszkola;
Pozytywny wizerunek przedszkola w środowisku i mieście.
METODY EWALUACJI:
Oceny dokonuje zespół ds. promocji zdrowia na podstawie:
- analizy dokumentacji,
- obserwacji bezpośredniej,
- hospitacji koleżeńskich,
II Przedszkole kształtuje pozytywny wizerunek w środowisku połączony z upowszechnianiem swoich osiągnięć.
TREŚCI/ ZADANIA
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW – METODY
EFEKTY
Koncepcja PPZ jest działaniem długofalowym ściśle powiązanym z koncepcją pracy przedszkola, jego polityką i wszystkimi realizowanymi programami.
Opracowanie programu rozwoju przedszkola ściśle powiązanego z programem promocji zdrowia w przedszkolu.
Budowanie wsparcia całego środowiska wokół przedszkolnego koordynatora oraz zespołu ds. promocji zdrowia w przedszkolu.
Dokładna analiza projektów i programów, w których przedszkole chce uczestniczyć pod kątem zgodności celów z programem promocji zdrowia.
Program rozwoju przedszkola jest zbieżny z programem promocji zdrowia.
Przedszkole realizuje projekty zgodne z założeniami promocji zdrowia.
Przedszkolny koordynator oraz zespół ds. promocji zdrowia otrzymuje wsparcie środowiska.
Zarządzanie projektami promocji zdrowia systematycznie zwiększa uczestnictwo, partnerstwo i współdziałanie całego środowiska przedszkolnego.
Zapoznawanie społeczności przedszkola z programem promocji zdrowia oraz harmonogramem aktualnych działań.
Stwarzanie możliwości zgłaszania uwag oraz wprowadzania modyfikacji do realizowanego programu, przez wszystkich członków społeczności przedszkolnej.
Wspólne ustalenie zasad pracy oraz sposobu dokumentowania pracy.
Partnerstwo i współdziałanie w realizacji projektów całego środowiska;
Budowanie planów w zakresie promocji zdrowia odbywa się przy aktywnym udziale różnych grup społeczności przedszkolnej oraz w razie potrzeby społeczności lokalnej.
Nawiązanie współpracy w zakresie promocji zdrowia z innymi placówkami oświatowymi.
Tworzenie wspólnych planów w zakresie promocji zdrowia z innymi organizacjami, w tym jednostkami organizacyjnymi miasta.
Tworzenie długofalowych planów współpracy z stowarzyszeniami i organizacjami działającymi na rzecz ochrony i promocji zdrowia.
Zapraszanie do udziału w programach przedstawicieli różnych grup społeczności przedszkolnej oraz lokalnej.
Włączanie do ewaluacji wyników realizowanych programów przedstawicieli różnych grup społeczności przedszkolnej i lokalnej.
Realizacja różnych planów i projektów z udziałem środowiska przedszkolnego i lokalnego, których wspólnym mianownikiem jest promocja zdrowia;
METODY EWALUACJI
Oceny dokonuje zespół ds. promocji zdrowia na podstawie:
Badania dokumentacji przedszkola
III Przedszkole pozyskuje sojuszników wspierających jego działania na zasadzie uczestnictwa, partnerstwa i współdziałania.
TREŚCI/ ZADANIA
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW – METODY
EFEKTY
Promowanie edukacji zdrowotnej jako podstawowego prawa każdego dziecka określonego m.in. w Konwencji o Prawach Dziecka, Kartą Ottawską Promocji Zdrowia.
Wybór odpowiedniego programu wychowania przedszkolnego wspomagającego osiąganie przez dzieci dojrzałości postaw moralnych, społecznych i emocjonalnych.
Modyfikacja programu wychowania przedszkolnego w obszarze edukacji zdrowotnej – dostosowanie treści do potrzeb dzieci.
Wzbogacenie oferty o zajęcia, które służą w szczególności: poznawaniu i rozumieniu siebie i świata, nabywaniu umiejętności poprzez działanie, odnajdywanie swojego miejsca w grupie rówieśniczej, budowaniu systemu wartości opartego również na szacunku do przyrody i dóbr kultury.
Upowszechnianie wiedzy z zakresu praw dziecka w tym szczególnie praw z zakresu ochrony przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej oraz ochrony i poszanowania godności osobistej.
Znajomość i przestrzeganie równych praw wszystkich ludzi
Umiejętność zachowania się w sytuacji zagrożenia,
Obdarzanie uwagą innych połączone z umiejętnością bezpiecznego przekazywania swoich danych osobowych;
Wiedza, gdzie można otrzymać pomoc i jak o nią poprosić;
Bezpieczne poruszanie się po drogach i korzystanie z środków transportu;
Znajomość zagrożeń i sposobów unikania ich;
Znajomość aktów prawnych w aspekcie promocji zdrowia
Traktowanie edukacji zdrowotnej jako przygotowania jednostki do podejmowania działań służących poprawie wszystkich aspektów jej zdrowia fizycznego, psychicznego, społecznego i duchowego (nie jako przekazywanie wiedzy).
Systematyczne planowanie i realizowanie przez nauczycieli zadań z zakresu edukacji zdrowotnej.
Właściwie zorganizowany proces opiekuńczy, wychowawczy i dydaktyczny zgodny z zasadami higieny pracy umysłowej.
Położenie nacisku na obowiązującą normę życzliwego i podmiotowego traktowania a zwłaszcza akceptacji i tolerancji.
Dostrzeganie związku pomiędzy zachowaniem a chorobą i leczeniem;
Empatyczne zachowania w stosunku do innych, bez chwalenia się, dokuczania, wyszydzania i szykanowania;
Poszanowanie świata roślin i zwierzą (znajomość różnych środowisk przyrodniczych, warunków potrzebnych do ich rozwoju i zachodzących zmian)
Budowanie odpowiedniego klimatu społecznego opartego na dobrze przygotowanych do współtworzenia prozdrowotnej polityki przedszkola nauczycielach.
Tworzenie systemu doskonalenia, umożliwiającego nauczycielom systematyczne aktualizowanie i uzupełnianie wiedzy z zakresu edukacji zdrowotnej.
Finansowe i merytoryczne wsparcie nauczycieli uczestniczących w zorganizowanych formach doskonalenia zgodnych z potrzebami placówki w zakresie promocji zdrowia.
Zapewnienie właściwej bazy merytorycznej i materialnej.
Tworzenie platformy współpracy całego środowiska jako gwarancji promowania idei zdrowego stylu życia.
Klimat społeczny przedszkola rozwijający uzdolnienia oparty na wspólnym systemie wartości;
Poczucie przynależności społecznej oraz patriotycznej;
System doskonalenia nauczycieli oparty na wnioskach z ewaluacji programów promocji zdrowia;
Aktywne uczestnictwo przedszkolaków w procesie edukacyjnym oparte na realizacji projektów edukacyjnych oraz aktywizujących metodach nauczania.
Tworzenie pedagogicznej koncepcji przedszkola, w której edukacja zdrowotna jest systematycznie realizowana poprzez planowane sytuacje edukacyjne, zabawy dowolne i zorganizowane z wykorzystaniem metod pracy z zakresu pedagogiki zabawy.
Objęcie dzieci wczesną profilaktyką zdrowotną.
Opracowanie systemu organizacji i warunków prowadzonych zajęć w sposób zapewniający wszystkim dzieciom równe szanse uczestnictwa.
Udział w programach ogólnopolskich
- Mamo ,tato wolę wodę
- Akademia agufresh
- Kubusiowi przyjaciele natury
- Akademia zdrowego żywienia
- Program antynikotynowy
- Program zipiego
Poprawnie rozwinięte umiejętności społeczne w zakresie porozumiewania się;
Zgodne funkcjonowanie połączone z rozwiniętymi funkcjami komunikacyjnymi (zwracanie się do rozmówcy, poprawne, płynne wypowiadanie się, uważne słuchanie oraz zrozumiałe wypowiadanie się w własnym imieniu);
Umiejętne obcowania z sztuką (zachowanie w instytucjach kulturalnych, zainteresowanie zabytkami, zabawy w odgrywanie ról, tworzenie muzyki, wypowiadanie się w różnych technikach plastycznych).
Współpraca z rodzicami i środowiskiem lokalnym zorientowana na zyskiwaniu wsparcia i akceptacji podejmowanych działań.
Upowszechnienie i popularyzowanie wiedzy z zakresu promocji zdrowia w tym przeciwdziałania agresji oraz ochrony przed molestowaniem, wykorzystaniem i przemocą.
Promowanie zdrowego stylu życia poprzez realizację zadań w obszarach: rozwoju pomocy psychologiczno-pedagogicznej; zwiększenie możliwości uczestniczenia w różnego rodzaju zajęciach, rozwijania świadomości społecznej dotyczącej potrzeb rozwojowych dziecka oraz znajomości czynników pozytywnie i negatywnie wpływających na zdrowie.
Działania przedszkola cieszą się wsparciem środowiska, są akceptowane i doceniane na poziomie miasta.
METODY EWALUACJI
Oceny dokonuje zespół ds. promocji zdrowia na podstawie:
Analizy wyników hospitacji koleżeńskich;
Wniosków dyrektora z nadzoru pedagogicznego;
Badań ankietowych rodziców;
Ogólnych wniosków z ukierunkowanej obserwacji dzieci.
IV Przedszkole prowadzi edukację zdrowotną dzieci, systematycznie dbając o zwiększenie jej jakości i skuteczności, współpraca z rodzicami i otoczeniem
TREŚCI/ ZADANIA
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW – METODY
EFEKTY
Tworzenie pozytywnego klimatu społecznego przedszkola sprzyjającego budowaniu tożsamości dziecka i relacji opartych na wzajemnym zaufaniu, empatii i szacunku.
Wspieranie wszystkich dzieci ze strony nauczycieli poprzez otwartość na ich potrzeby, traktowanie z życzliwością, okazywanie zainteresowania problemami oraz udzielanie wsparcia.
Doskonalenie procesu diagnozy osiągnięć dzieci oraz odpowiednich narzędzi.
Zwiększanie stopnia pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalistycznej udzielanej w przedszkolu o nowe formy działań.
Praca z dziećmi z przejawiającymi szczególne zainteresowania w konkretnym obszarze.
Stworzenie oferty bezpłatnych zajęć w ramach kół zainteresowań, zajęć dodatkowych w myśl zasady, iż każde dziecko ma talent który warto rozwijać.
Stosowanie innowacyjnych metod i form pracy (bezpłatna nauka j.ang., pedagogika zabawy, kinezjologia edukacyjna, gimnastyka korekcyjna).
Wdrożenie zasad udzielania pomocy materialnej
Opracowanie procedur przebywania w przedszkolu dzieci z chorobą przewlekłą.
Gotowość do nauki pisania i czytania;
Zainteresowania czytelnicze;
Rozwinięta sprawność rąk i koordynacja potrzebna do działań manualnych;
Zainteresowania techniczne i konstrukcyjne z umiejętnością zastosowania prostych narzędzi;
Zrozumienie zjawisk atmosferycznych połączone z podejmowaniem rozsądnych dla siebie decyzji;
Chęć do podejmowania działań matematycznych (poprawne liczenie, podstawy dodawania i odejmowania, ustalanie liczebności, orientacja przestrzenna, pomiary i następstwa)
- Dzieci z chorobą przewlekłą, niepełnosprawnością mogą uczestniczyć w pełni z oferty przedszkola.
Stwarzanie pracownikom możliwości uczestnictwa w życiu i pracy przedszkola, podejmowaniu decyzji oraz wspieraniu podejmowanych działań przez dyrektora przedszkola.
Uczestniczenie przez nauczycieli w tworzeniu i modyfikowaniu programu rozwoju przedszkola oraz innych dokumentów przedszkola, określających cele i kierunki działania.
Opracowanie dodatkowych własnych standardów edukacyjnych, opartych na zasadach promocji zdrowia.
Budowanie współpracy z rodzicami opartej na partnerstwie.
Włączanie rodziców w planowanie zadań wychowawczych ich realizację oraz ocenę osiąganych efektów.
Przekazywanie rodzicom informacji dotyczących pracy przedszkola oraz podejmowanych działań poprzez formy określone w statucie przedszkola.
Stwarzanie okazji do wyrażania opinii oraz formułowania wniosków na każdym poziomie współpracy.
Rozpoznawanie rodzaju i stopnia zagrożeń oraz wzajemne informowanie się o nich.
Zasada partnerstwa jest znana i respektowana przez wszystkich członków społeczności przedszkolnej.
Poszukiwanie wsparcia społecznego do podejmowanych działań w szeroko rozumianym środowisku przedszkola oraz udzielanie wsparcia innym.
Współpraca z stowarzyszeniami i fundacjami działającymi na rzecz dzieci, ekologii.
Pomoc charytatywna
Przedszkole współpracuje z organizacjami działającymi na rzecz promocji zdrowia.
Całe środowisko przedszkola aktywnie uczestniczy w zadaniach związanych z promocją zdrowia i ekologią.
METODY EWALUACJI
Oceny dokonuje zespół ds. promocji zdrowia na podstawie:
Scenariuszy wywiadów,
Dokumentacji pedagogicznej nauczycieli i specjalistów.
V Przedszkole rozpoznaje potrzeby dzieci, zapewnia wszystkie dostępne formy pomocy oraz tworzy warunki sprzyjające bezpieczeństwu fizycznemu i psychicznemu, umożliwiając tym samym wszechstronny rozwój każdego dziecka.
TREŚCI/ ZADANIA
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW – METODY
EFEKTY:
Budynek przedszkola spełnia kryteria niezbędne dla bezpieczeństwa, higieny i zdrowia użytkowników.
Systematyczne przeprowadzanie bieżących remontów pomieszczeń przedszkola (w czasie przerwy wakacyjnej) z wykorzystaniem odpowiednich materiałów.
Dbałość o przestrzeganie zasady funkcjonalności wszystkich pomieszczeń połączonej z wysoką estetyką wnętrza.
Wyciąganie wniosków z zagrożeń zaistniałych w innych placówkach oraz na ich podstawie wdrażanie rozwiązań podnoszących bezpieczeństwo dzieci i pracowników.
Lepsze zdrowie i sprawność fizyczna,
Zwiększone uczestnictwo w zabawach i grach sportowych,
Lepsze warunki sprzyjające wspólnej i zgodnej zabawie.
Ogród przedszkolny ma teren biologicznie czynny, jest odpowiedni do prowadzenia zajęć sportowych oraz zabaw rekreacyjnych.
Wyposażenie ogrodu w urządzenia sprzyjające podejmowaniu różnorodnych form aktywności ruchowej i intelektualnej.
Włączanie dzieci do działań na rzecz poprawy środowiska fizycznego przedszkola.
Przestrzeganie zasady przebywania co najmniej jednej piątej czasu pobytu w przedszkolu (w przypadku młodszych dzieci jedną czwartą), w ogrodzie przedszkolnym.
Systematyczna organizacja przez nauczycieli na terenie ogrodu zróżnicowanych gier i zabaw ruchowych, zajęć sportowych, obserwacji przyrodniczych, prac gospodarczych, porządkowych, ogrodniczych.
Poszanowanie roślin i zwierząt,
Chętne uczestnictwo w zajęciach ruchowych, zabawach i grach sportowych;
Zróżnicowane podejmowanie czynności manipulacyjnych na przedmiotach,
Umiejętność grupowania i klasyfikowania przedmiotów z formułowaniem uogólnień.
Warunki sanitarno-higieniczne sprzyjają nabywaniu nawyków świadomej dbałości o higienę, estetykę oraz kulturę zachowania.
Przestrzeganie zasady spójności między tym, co dzieci się uczą, a tym co widzą wokół siebie i co mogą praktykować.
Większa dbałość o zdrowie,
Umiejętność utrzymania ładu i porządku,
Umiejętność samodzielnego korzystania z toalety,
Pomieszczenia przedszkola zapewniają odpowiedni mikroklimat, temperaturę, oświetlenie oraz ochronę przed hałasem.
Monitorowanie nowych rozwiązań technologicznych pod kątem możliwości ich zastosowania dla poprawy warunków pobytu w przedszkolu.
Systematyczne informowanie całego środowiska o podstawowych zasadach niezbędnych dla zachowania zdrowia i higieny użytkowników.Zainteresowanie urządzeniami technicznymi, zasadami ich działania oraz koniecznością zachowania ostrożności przy korzystaniu z nich,
Rozumienie osób dorosłych, tego co mówią oraz czego oczekują.
Wyposażenie oraz organizacja zajęć zapewnia wspieranie aktywności i samodzielności.
Wyposażenie przedszkola sprzyja zachowaniu ładu i porządku oraz zachowaniu bieżącej czystości.
Przestrzeganie zasady dbałości o porządek przez wszystkich pracowników, niezależnie od zajmowanego stanowiska.
Wyposażenie przedszkola stymuluje dzieci do aktywności i samodzielności.
W miarę samodzielne radzenie w sytuacjach życiowych,
Przestrzeganie reguł obowiązujących w danej społeczności.
Organizacja posiłków i żywienia oparta jest na zasadach zdrowego żywienia.
Stworzenie warunków do właściwej organizacji posiłków.
Przygotowanie posiłków w przedszkolu zgodnych z zasadami zdrowego odżywiania dzieci.
Umiejętność właściwego zachowania się przy stole podczas posiłków, nakrywania do stołu oraz sprzątania po sobie,
Orientacja w zasadach zdrowego żywienia.
Zagospodarowanie czasu pobytu w przedszkolu sprzyja prawidłowemu rozwojowi psychoruchowemu dzieci
Wprowadzenie zasady aranżacji sal zabaw z wykorzystaniem pomocy do rozwijania dużej motoryki.
Wyposażenie sali gimnastycznej w pomoce do aktywnych zabaw.
Monitorowanie czasu i różnorodności form aktywności dzieci.
Zachęcanie dzieci do samodzielnych wyborów aktywnego i zdrowego spędzania czasu w przedszkolu.
Rozwinięta sprawność fizyczna w miarę indywidualnych możliwości,
Umiejętność samodzielnej organizacji czasu wolnego z przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa.
METODY EWALUACJI:
Oceny dokonuje zespół przedstawicieli różnych grup społeczności przedszkolnej posługując się arkuszami z wyróżnionymi podstawowymi wymiarami środowiska fizycznego i wskaźnikami służącymi do ich opisu.
Ewaluacji dokonuje się na podstawie:
- obserwacji bezpośredniej;
- analizy dokumentów.
BIBLIOGRAFIA
Cytowska Beata, Winczura Barbara (red) „Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego dziecka”, Impuls, Kraków 2008;
Gordon Thomas „Wychowanie bez porażek”, PAX, Warszawa 1998;
Jąder Mariola „Efektywne i atrakcyjne metody pracy z dziećmi”, Impuls, Kraków 2012;
Kaduson Heidi, Schaefer Charles „Zabawa w psychoterapii”, GWP, Gdańsk 2001;
Karski Jerzy B. „Promocja zdrowia”; IGNIS, Warszawa 1999;
Tokarska Elżbieta, Kopała Jolanta „Zanim będę uczniem. Program wychowania przedszkolnego”; Edukacja Polska; Warszawa 2009;
Tołwińska-Królikowska Elżbieta (red) „Autoewaluacja w szkole”, Ośrodek Rozwoju Edukacji; Warszawa 2010;
Wierzbicka Joanna, Graniczna-Bednarczyk Iwona, Sorokowska Weronika „Żywienie na wagę zdrowia”; Śląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny, Katowice 2012;
Woynarowska Barbara „Zasady i narzędzia do autoewaluacji w szkole promującej zdrowie”; Ośrodek Rozwoju Edukacji;
Young Ian „Jak wspierać rozwój i zdrowie młodzieży. Pakiet edukacyjny zgodny z koncepcją i metodami pracy szkoły promującej zdrowie”; Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2011;
„One są wśród nas”, Publikacja sfinansowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w ramach rządowego programu Bezpieczna i Przyjazna Szkoła, we współpracy z Ministerstwem Zdrowia;