Aby przybliżyć zagadnienie gimnastyki korekcyjnej należy sobie odpowiedzieć na pytanie, co to jest postawa ciała? Otóż postawa ciała (wg T. Kasperczyka) nazywamy indywidualne ukształtowanie ciała każdego człowieka i położenie poszczególnych odcinków tułowia oraz nóg w pozycji stojącej. Natomiast postawa prawidłowa jest to taka postawa, która występuje dostatecznie często, aby można ją było uznać za charakterystyczną dla danej populacji. Jest ona atrybutem osobników zdrowych o prawidłowym rozwoju fizycznym i psychicznym.

Wiek przedszkolny uważany jest za okres krytyczny dla kształtowania postawy, ponieważ w okresie tym występują rożnego rodzaju nieprawidłowości postawy ciała, które rozwijają się i przekształcają w wady wymagające wielu starań w celu ich zahamowania lub usunięcia. Najwięcej przypadków wad postawy zaczyna uwidaczniać się już około 5 roku życia, a najczęstszą wadą jest płaskostopie.

Do wad postawy zalicza się:

• wady kręgosłupa:
  • plecy okrągłe
  • plecy wklęsłe
  • plecy okrągło-wklęsłe
  • plecy płaskie
  • boczne skrzywienie kręgosłupa (scoliosis)
• wady klatki piersiowej:
  • klatka piersiowa lejkowata
  • klatka piersiowa kurza
• wady kończyn dolnych:
  • koślawość kolan
  • szpotawość kolan
• wady stóp:
  • stopa płaska
  • stopa płasko-koślawa
  • stopa szpotawa
  • stopa wydrążona
  • zniekształcenia palców stóp

Najważniejszymi przyczynami wad postawy są:

• siedzący tryb życia oraz niedobór ruchu
• przyjmowanie jednorodnych i długotrwałych pozycji w pracy, często nieprawidłowych
• niski poziom kultury zdrowotnej społeczeństwa.

Aby zapobiec wadom postawy należy:

• ograniczyć siedzący tryb życia, zwiększyć ogólną aktywność ruchową z uwzględnieniem wzmacniania mięśni grzbietu i brzucha oraz dobór ćwiczeń mających na celu kształtowanie prawidłowych krzywizn kręgosłupa,
• wyrobić nawyk utrzymania prawidłowej postawy ciała we wszystkich czynnościach życia,
• dostosować sprzęty domowe do potrzeb i możliwości fizjologicznych kręgosłupa,

W odniesieniu do dzieci przedszkolnych (5-6 letnich) zapobiegając wadom postawy należy:

• zabezpieczyć odpowiednią dawkę snu-około 9 h na dobę, dziecko powinno mieć własne łóżko z twardym, nie uginającym się materacem i małą poduszką, której grubość winna wypełnić przestrzeń zawartą między barkiem a uchem w pozycji leżącej na boku,
• prowadzić ćwiczenia poranne wraz z całą rodziną, najlepiej na świeżym powietrzu o charakterze biegów, podskoków oraz ćwiczenia w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała,
• w czasie wolnym należy ćwiczyć w domu z dzieckiem zestaw ćwiczeń zaleconych przez nauczyciela, odpoczynek dziecka powinien być czynny (minimum 2 h),
• podczas pracy dziecka przy stoliku należy zwrócić uwagę na to, aby światło padało z lewej strony nie rażąc oczu, wysokość krzesła odpowiadała długości podudzi, wymodelowane oparcie podpierało odcinek lędżwiowo-piersiowy kręgosłupa tak, aby dziecko przy siedzeniu opierając się przedramionami o blat stołu miało wyprostowany kręgosłup i barki ustawione poziomo,
• odżywianie powinno być pełnowartościowe wg ogólnie przyjętych zasad, w przypadku nadwagi, która jest często przyczyną wad postawy należy zastosować dietę odchudzającą.

Gimnastyka korekcyjna jest skierowana głównie do dzieci młodszych , często nie wymagających jeszcze postępowania rehabilitacyjnego, są to dzieci przedszkolne, u których wady postawy są wynikiem słabego umięśnienia lub nieprawidłowego nawyku utrzymania postawy ciała.Kompensacja, czyli zapobieganie i korektywa-leczenie wchodzi w skład edukacji zdrowotnej i ruchowej zawartej w programach wychowania przedszkolnego.

Postępowanie korekcyjne ma na celu likwidację wady lub zahamowanie jej dalszego rozwoju, a tym samym przywrócenie prawidłowej postawy ciała. W postępowaniu tym zasadniczą rolę odgrywają: ćwiczenia, właściwa organizacja warunków życia, przestrzeganie zasad higieny pracy i wypoczynku, żywienia oraz ogólna ruchliwość dziecka. Proces ten jest przeważnie długotrwały i wymagający współdziałania lekarza, nauczyciela, rodziców i dziecka.
I powodzenie jego zależy od : doboru ćwiczeń ruchowych, stopnia trudności, formy, metod i zasad ,które indywidualnie dostosowane zostaną do psychofizycznego i motorycznego rozwoju oraz wydolności organizmu dziecka.

Dziecko powinno zrozumieć sens i cel stosowanych ćwiczeń i zabaw korekcyjnych, które mają nie tylko rozwijać potrzeby ruchowe, ale także stanowić źródło wiedzy o sposobach i formach samodzielnego usprawniania się, a każda wada wymaga odrębnych ćwiczeń.Zajęcia z gimnastyki korekcyjnej w przedszkolu mogą stanowić ciekawą propozycję oddziaływań dotyczących nie tylko motoryki. Należy uwzględnić w nich zadania, które umożliwią dziecku ćwiczenie pamięci, koncentracji uwagi, spostrzegawczości, rozbudzą motywację do wszechstronnej aktywności stanowiącej niezbędny warunek jego rozwoju. Odpowiednio zaplanowane i przeprowadzone przyczynią się do osiągnięcia „gotowości szkolnej”.

Podczas ćwiczeń należy pamiętać o:

• dokładnym ich wykonywaniu pamiętając o rytmicznym, głębokim oddychaniu
• wietrzeniu pomieszczenia
• codziennym systematycznym ćwiczeniu w godzinach popołudniowych lub wieczorowych przed posiłkiem
• ćwiczeniu w kostiumie i boso na kocu, podłodze lub materacu
• wykorzystywanie do ćwiczeń sprzętu domowego: tapczanu, stołu, krzesła, taboretu, itp.
• do zwisów wskazane jest zamontowanie drążka w drzwiach
• w ćwiczeniach domowych zalecane są również: kocyk, laska, piłka, woreczek z grochem, kółko ringo, ciężarki.

W uzyskaniu pozytywnych wyników w pracy nad zwalczaniem wad postawy ważny jest ścisły kontakt nauczyciela prowadzącego zajęcia z gimnastyki korekcyjnej z rodzicami, ponieważ przemyślana organizacja warunków życia dziecka począwszy od wieku przedszkolnego w systemie dobowym stwarza sytuacje, w której gimnastyka korekcyjno-wyrównawcza jako jeden z elementów tego systemu może dać oczekiwane rezultaty.

zestaw ćwiczeń na plecy okrągłe

L.p.	Treść ćwiczenia	Przybory
1.	Swobodny bieg w miejscu lub w przód i w tył na palcach, RR ugięte w stawach łokciowych (2 – 3 minuty).
2.	Stanie przed krzesłem, RR w górę – wdech. Siad na krześle, skłon tułowia w przód, RR w dół – powolny wydech (15x).	krzesło, taboret
3.	Klęk prosty przed krzesłem, dłonie oparte o siedzenie. Przejście do siadu klęcznego -–pogłębianie skłonu (4×10).	krzesło, taboret
4.	Siad skrzyżny, RR z piłką na wysokości klatki piersiowej. Wyrzut piłki w górę w przód do pełnego wyprostu RR (20-50x). Współćwiczący odrzuca piłkę.	piłka (najlepiej lekarska 1-2 kg)
5.	Siad skrzyżny, piłka w RR, skręt tułowia – pozostawienie piłki za plecami – powrót do po PW. Skręt w przeciwnym kierunku – zabranie piłki (15x w prawo i 15x w lewo).	piłka
6.	Siad klęczny – wznos laski w górę – wdech.Skłon tułowia w przód z dalekim wysunięciem laski – wydech. Wolny powrót do siadu klęcznego (15-20x).	laska, patyk lub skakanka
7.	Leżenie przodem – uniesienie RR z laską w górę – wytrzymać. Ułożenie laski na łopatkach – wytrzymać. Powrót do leżenia przodem. NN lekko uniesione w górę, palce obciągnięte, pośladki ściągnięte, wzrok skierowany na podłogę (3×10).	laska, patyk lub skakanka
8.	Klęk podparty, dłonie skierowane palcami do wewnątrz – wdech. Ugiąć RR w łokciach, unieść prostą N w górę, palce obciągnięte – wydech. Powrót do PW, zmiana N (10x PN i 10xLN).
9.	Siad ugięty, NN ułożone pod szafą, dłonie splecione na karku. Powolne opady tułowia w tył. NN może przytrzymać druga osoba (12-15x).	szafa
10.	Leżenie przodem, NN ułożone pod szafą, w RR ciężarki – wykonywać ruchy jak podczas pływania „żabką” (3×10).	szafa, ciężarki lub woreczki
11.	Leżenie tyłem, NN wsparte na krześle, RR wzdłuż tułowia, wypchnięcie bioder w górę – wytrzymać 5″, powrót do PW (10x).	krzesło, taboret, fotel
12.	Siad prosty, skręt tułowia w tył, ułożenie dłoni za sobą na podłożu, przejście do podporu przodem, ciało wsparte na prostych RR i palcach stóp. Powrót do PW przez ponowny skręt tułowia. Powtórzyć w przeciwnym kierunku (10x w prawo i 10x w lewo)
13.	Leżenie tyłem, NN ugięte w kolanach, stopy oparte o podłoże. RR z ciężarkami wzdłuż tułowia. Unoszenie RR przodem w górę – wdech, bokiem w dół – wydech (15-20x).	ciężarki, woreczki
14.	Leżenie przodem, piłka między stopami, RR pod brodą. Przeniesienie RR w tył z równoczesnym ugięciem NN w kolanach – dotknięcie piłki dłońmi (12-15x).	piłka
15.	Leżenie tyłem, RR wzdłuż tułowia, NN ugięte. Skręty kolan w prawo i w lewo z dotknięciem kolanami podłoża (20x na przemian).
16.	Leżenie tyłem, NN ugięte. RR z laską przenieść za głowę – wdech, opuścić laskę – wydech (15x).	laska, patyk, skakanka
17.	Siad na taborecie tyłem do ściany, RR na udach, woreczek lub książka na głowie – wypychanie przedmiotu w górę, głęboko oddychać (2-3′).	taboret, ściana, woreczek lub książka
18.	Autokorekcja przed lustrem stojąc przodem i bokiem. Korygowanie ustawienia głowy, barków, talii, kolan, stóp, brzucha, łopatek (2-3′).	lustro

 

Zestaw ćwiczeń domowych dla dzieci młodszych z bocznym skrzywieniem kręgosłupa (skolioza)oraz plecami okrągłymi (hiprkifoza piersiowa).

Skróty: pw – pozycja wyjściowa

I. Ćwiczenia elongacyjne czynne.

1. „Kwiatek rośnie”

pw – siad skrzyżny, tułów pochylony do przodu, dłonie na podłodze.

Na hasło „kwiatek rośnie” dzieci powoli prostują tułów,
na hasło „kwiatek wyciąga się do słońca” wyciągają ręce jak najwyżej,
na hasło „kwiatek więdnie” dzieci powoli wracają do pw.

Należy zwrócić uwagę, aby dziecko nie pochylało tułowia w bok. Stopniowo wydłużać fazę wyciągania się dziecka.

Czas – ok. 2 min.

2. „Budowanie domu”

pw – siad skrzyżny, dłonie na kolanach, plecy wyprostowane, głowa wyciągnięta w górę.

Na hasło „budujemy dom” dzieci przenoszą ręce w „skrzydełka”,
na hasło „budujemy parter” dzieci przenoszą prawą rękę w górę i ustawiają dłoń równolegle do podłogi nad głową,
na hasło „budujemy pierwsze piętro” dzieci ustawiają tak samo lewą rękę,
budujemy tyle pięter, aż dzieci maksymalnie wyciągną ręce w górę. Wówczas budujemy dach – dzieci łączą palce prawej i lewej dłoni tworząc dach. Zabawę powtarzamy 3-5 razy.

3. „Start rakiety”

pw – siad skrzyżny , ręce ułożone w skrzydełka.

Dzieci głośno odliczają „3, 2, 1, 0” , przy słowie „zero” rakieta startuje – dzieci energicznie, szybkim ruchem prostują ręce i wyciągają je w górę. W tej pozycji wytrzymują 2-3 sekundy, po czym układają ręce „w skrzydełka” przygotowują do startu kolejną rakietę.

Czas – ok. 2 min.

Możliwe błędy: brak korekcji postawy w siadzie, pochylenie tułowia w bok, wyciągnięcie rąk w górę w skos, a nie w pion.

4. „Przesuń piłkę jak najdalej”

pw – pozycja niska Klappa

Ruch: maksymalne przesuwanie piłki palcami rąk do przodu po podłodze w przód.

5. „Dotknij piłki leżąc”

p – leżenie przodem (na brzuchu), ręce wyprostowane, wyciągnięte w przód, pod brzuchem w okolicy pępka zrolowany kocyk, w odległości 5-10 cm od rąk leży piłka.

Ruch: wysuwanie palców rąk po podłodze jak najbardziej do przodu próbując dotknąć piłki.

6. „Zrywanie jabłek”

pw – stanie

Na hasło „nazrywaj jabłek” dzieci stają na palcach wyciągając na zmianę prawą i lewą rękę
jak najwyżej starając się „zerwać” wysoko wiszące jabłko.

7. „Przeciąganie się gąsienicy”

pw – klęk podparty

Ruch: uniesienie prawej ręki w przód i lewej nogi w tył (do poziomu) i wytrzymanie przez chwilę „wydłużając się”.
Powrót do pw.
Powtórzyć ćwiczenie ze zmianą ręki i nogi.
Całość powtórzyć 6-8 razy.

II. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie prostownika grzbietu.

1. „Ślimak”

pw – leżenie przodem (na brzuchu) z nogami wyprostowanymi i złączonymi.

Na hasło „ślimak, pokaż rogi” dzieci podnoszą głowę i ręce nad podłogę przykładają do skroni zwinięte w pięść dłonie i prostując wskazujące palce „pokazują rogi” jak ślimaki.
Łokcie powinny być uniesione nad podłogą.
N hasło „schowaj rogi” dzieci zginają wskazujące palce,
na hasło „ślimak odpoczywa” dzieci kładą dłonie na podłodze pod brodą.

Powtórzyć 5 – 6 razy.

Możliwe błędy: oderwanie klatki piersiowej od podłogi, niskie uniesienie łokci.

2. „Czatujący Indianin”

pw – leżenie przodem(na brzuchu), ręce wzdłuż tułowia.

Na hasło „Indianin patrzy” dzieci podnoszą jedna rękę do głowy, trzymając dłoń nad oczami jako osłonę, jednocześnie unoszą nad podłogę głowę i podobnie jak czatujący za krzakiem Indianin obserwują przed sobą teren.

Na hasło „Indianin odpoczywa” następuje powrót do leżenia na brzuchu,
na ponowne hasło „Indianin patrzy” następuje zmiana rąk.

Czas – ok. 2 min.

Możliwe błędy: oderwanie klatki piersiowej od podłogi, boczne skręty tułowia, oparcie głowy i tułowia o podłogę.

3. „Pływanie strzałką”

pw – leżenie przodem (na brzuchu), nogi wyprostowane i złączone, ręce wyprostowane, wy-ciągnięte jak najdalej przed siebie. Głowa uniesiona, nad brzuchem w okolicy pępka zrolowa-ny kocyk.

Ruch: uniesienie złączonych i wyprostowanych rąk i nóg nad podłogą, wykonywanie nogami ruchów nożycowych (pływanie strzałką).

4. „Lornetka”

pw – leżenie przodem z dłońmi pod brodą.

Na hasło „popatrz przez lornetkę” dzieci odrywają ręce od podłogi, przenoszą dłonie do oczu, naśladując nimi lornetkę.

Możliwe błędy: oderwanie klatki piersiowej od podłogi, boczne skręty tułowia, oparcie łokci i głowy o podłogę.

5. „Samolot – rakieta – odrzutowiec”

pw – leżenie przodem ( na brzuchu) z nogami wyprostowanymi i złączonymi.

Na hasło „samolot” dzieci przenoszą wyprostowane ręce w bok,
na hasło „rakieta” przenoszą ręce w przód,
na hasło „odrzutowiec” przenoszą ręce skośnie w tył.

Zmieniać hasło 10-15 razy co 2-3 s.

6. „Pracowite raki”

pw – podpór tyłem o nogach ugiętych.

Na hasło „raki pracują” dzieci przenoszą na brzuchu drobne przedmioty (np. woreczki, zeszy-ty, zabawki) z miejsca na miejsce (np. z jednego pokoju do drugiego).

Powtórzyć kilka razy.

Możliwe błędy: niskie trzymanie bioder (poniżej linii barki – kolana).

7. „Zrywanie kwiatów”

pw – leżenie przodem z dłońmi pod brodą

Na hasło „zerwij bukiet kwiatów” dzieci unoszą ręce i głowę nad podłogę naśladując zrywanie kwiatów i układanie ich w bukiet.

8. „Kurki dziobią ziarenka”

pw – klęk podparty z dłońmi skierowanymi palcami do środka

Na hasło „kurki dziobią ziarenka” dzieci uginając ręce w łokciach dotykają lekko brodą do podłogi. Po każdym „dziobnięciu” następuje wyprost rąk i ponowne ich ugięcie.

9. „Kurki trzepoczą skrzydełkami”

pw – jak w ćw. nr 8

Na hasło „kurki trzepoczą skrzydełkami” dzieci odrywają ręce od podłogi, siadają na piętach w siadzie klęcznym, układają ręce „w skrzydełka” i wykonują nimi rytmiczne odrzuty w tył naśladując trzepoczące skrzydłami kury.

Na hasło ”kurki odpoczywają” dzieci wracają do pozycji wyjściowej.

Ćwiczenia w parach

10 „Toczenie piłki”

pw – leżenie przodem

R: toczenie piłki w parach; ramiona i głowa uniesione nad podłogą.

11. „Strzał do bramki”

pw – jedno dziecko w podporze tyłem o nogach ugiętych (udaje bramkę), drugie w pozycji średniej Klappa (klęk podparty o ramionach ugiętych); przed drugim dzieckiem leży piłka.

R: nie odrywając dłoni ani kolan od podłoża zawodnik uderza piłkę czołem starając się trafić „do bramki”.

12. „Przejdź przez tunel”

pw – jedno dziecko w leżeniu przodem, drugie w podporze tyłem o nogach ugiętych.

R: leżące dziecko przeczołguje się w tunelu utworzonym przez drugie dziecko.

13. „Parzy łapki”

pw – leżenie przodem twarzą do siebie, dłonie wyciągnięte przed siebie; jedno dziecko trzyma dłonie stroną grzbietową zwrócone do podłogi, a drugi ma dłonie nad dłońmi kolegi stroną grzbietową ku górze. Trzymający dłonie na dole stara się szybkim ruchem przenieść swoje dłonie nad dłonie partnera i uderzyć je z góry. Trzymający dłonie na górze stara się cofnąć rę-ce uniemożliwiając przeciwnikowi trafienie. Po trafieniu następuje zmiana ról.

14. „Klaśnij w dłonie”

pw – jw.

R: dzieci klaszczą w dłonie wg nast. schematu:

• w swoje dłonie
• w dłonie kolegi
• w swoje dłonie
• swoją prawa dłonią w prawą dłoń kolegi
• w swoje dłonie
• swoją lewą dłonią w lewą dłoń kolegi.

III. Ćwiczenia oddechowe do stosowania pomiędzy ćwiczeniami z części I i II.

1. „Literki”

pw – siad skrzyżny ze „skrzydełkami”

Wdech nosem, w czasie wydechu dzieci głośno mówią literkę A (B, C, …) tak długo, jak dłu-go wystarczy im powietrza.

2. „Dmuchanie piłeczki”

pw – klęk podparty, ramiona ugięte.

Przedmuchiwanie piłeczki na określonym odcinku „kto szybciej” lub na czas.

3. „Traf do bramki”

pw – jak wyżej

Dmuchając na piłeczkę dzieci starają się trafić nią w określony cel, np. w bramkę zrobioną z dwóch woreczków lub książek.

4. Kura znosi jajka.

pw – siad skrzyżny, ręce „w skrzydełka”

Wdech nosem, wydech ustami. W czasie wydechu dzieci mówią „pierwsze jajo, drugie jajo, trzecie jajo, itd.”, aż zabraknie im tchu.

IV. Ćwiczenia przyjmowania postawy skorygowanej i kształtujące nawyk postawy sko-rygowanej.

1. pw – leżenie tyłem (na plecach), nogi wyprostowane i złączone, ręce wzdłuż tułowia leżą na podłodze.

Ruch: przyjęcie postawy skorygowanej ze szczególnym uwzględnieniem elongacji kręgosłupa i równego ustawienia barków.

2. pw – stanie tyłem do ściany

Ruch: przyjęcie postawy skorygowanej:

• pięty przy ścianie
• nogi wyprostowane
• brzuch wciągnięty
• całe plecy przylegają do ściany
• elongacja kręgosłupa
• łopatki ściągnięte
• barki cofnięte i opuszczone, ustawione na tej samej wysokości
• klatka piersiowa uwypuklona
• głowa wyciągnięta w górę, wzrok kierowany przed siebie
• ręce wzdłuż tułowia.

Wytrzymać.

3. pw – stanie tyłem do ściany w postawie skorygowanej.

Ruch: krok w przód z zachowaniem postawy skorygowanej (patrz wyżej).

Zestaw ćwiczeń korekcji wad postawy do pracy indywidualnej

Wzmacnianie mięśni wysklepiających stopę.

Lp.	Pozycja wyjściowa	Ruch	Ilość powtórzeń
1.	Siad ugięty. Dłonie oparte na podłodze z tyłu. Stopy zgięte podeszwowo, palce stóp oparte na woreczkach, pięty uniesione nad podłogą.	Prostowanie nóg z maksymalnym wysuwaniem woreczków w przód bez dotykania piętami podłogi	5 razy
2.	Siad ugięty. Dłonie oparte na podłodze z tyłu. Stopy zgięte podeszwowo, palce stóp oparte na woreczkach, pięty uniesione nad podłogą.	Zataczanie woreczkami kół po podłodze.	5 razy
3.	Siad ugięty. Dłonie oparte na podłodze z tyłu. Przed stopami na podłodze leży woreczek.	Chwyt woreczka palcami jednej stopy i podniesienie go nad podłogę, a następnie odpychanie rękami od podłogi wykonanie pełnego obrotu wokół własnej osi opuszczenie woreczka na podłogę. Zmiana nogi.	5 razy
4.	Ćwiczenie oddechowe: klęk przodem do stołu. Na stole waciki	Wdech nosem, a następnie wydech ustami prezesowanie kulki z waty.	5 razy
5.	Siad ugięty. Dłonie oparte na podłodze z tyłu. Przed stopami na podłodze leży woreczek.	Chwyt woreczka palcami jednej stopy i wyrzut w górę.	5 razy każda
6.	Leżenie tyłem palce obu stóp trzymają woreczek. Ręce w pozycji „skrzydełek” leżą na podłodze.	Przejście do leżenia przewrotnego położeniem woreczka na podłodze za głową.	3 razy
7.	Siad na krześle. Przed stopami na podłodze leży woreczek a dalej znajduje się miska.	Chwyt woreczka palcami jednej stopy i rzut do miski.	5 razy każda

 

1.	Siad na krześle. Przed krzesłem na podłodze leży szarfa.	Chwyt szarfy palcami jednej stopy, uniesienie nogi i wymachy szarfą w górę i na boki.	5 razy
2.	Siad na krześle. Przed krzesłem na podłodze leży szarfa.	Chwyt szarfy palcami stop, uniesienie nogi z szarfą nad podłogą ( kolana zwrócone na zewnątrz podeszwy stóp skierowane do siebie) i wykonywanie stopami ruchów jak podczas prania bielizny
3.	Siad na krześle. Jedna stopa zgięta podeszwowo, przyciska paluchem szarfę do podłogi. Druga stopa trzyma palcami drugi koniec szarfy.	Wyciąganie szarfy palcami stopy. Stopa przyciskająca szarfę do podłogi oporuje.	5 razy
4.	Ćwiczenia oddechowe: Siad skrzyżnym dłoniach balonik.	Nadmuchiwanie balonika.
5.	Siad na krześle palce stopy trzymają przeciwne końce szarfy.	Uniesienie nóg nad podłogę próbą wyciągnięcia szarfy jedną stopą z drugiej stopy.	5 razy
6.	Siad na krześle. Przed krzesłem na podłodze leży złożona na pół szarfa. Pięta jednej stopy stoi na końcu szarfy.	Zwijanie szarfy pod stopą ruchami zginania palców bez odrywania pięty od podłogi.	2 razy
7.	Leżenie tyłem. Nogi ugięte palce stóp trzymają szarfę za końce.	Uniesienie nóg i wykonanie nimi kółek jak przy pedałowaniu na rowerze z utrzymywaniem szarfy palcami stóp.